مفهوم و نحوه کارکرد دیگ بخار 

 در دیگ بخار ، گازهای داغ حاصل از احتراق سوخت از داخل لوله‌ها عبور کرده و با آب محفظه بیرونی لوله‌ها تماس پیدا می‌کنند. این فرآیند باعث انتقال حرارت از گازهای داغ به آب شده و در نتیجه بخار تولید می‌شود.
 
در این سیستم، سوخت (عموماً گازوئیل، گاز طبیعی یا زغال سنگ) در محفظه احتراق دیگ سوزانده می‌شود و گازهای حاصل از احتراق از طریق لوله‌های داخل دیگ عبور می‌کنند. این لوله‌ها در داخل محفظه‌ای پر از آب قرار دارند که گرمای حاصل از گازها به آب منتقل می‌شود. در نهایت، بخار تولید شده به سیستم‌های دیگر یا برای استفاده در فرآیندهای صنعتی ارسال می‌شود.
 
اجزای دیگ بخار 
 
1. محفظه احتراق
   - محفظه‌ای است که در آن سوخت سوزانده می‌شود و گازهای داغ تولید می‌گردند. این محفظه معمولاً به شکل افقی یا عمودی است و معمولاً از فولاد مقاوم به حرارت ساخته می‌شود.
 
2. لوله‌های فایر تیوب 
   - لوله‌های داخلی که گازهای داغ از داخل آن عبور می‌کنند. این لوله‌ها معمولاً در داخل محفظه‌ای از آب قرار دارند که حرارت گازها را جذب کرده و بخار تولید می‌شود.
 
3. کنترلرها و سنسورها
   - برای نظارت بر دما، فشار، و سطح آب در دیگ بخار استفاده می‌شوند. این سنسورها برای جلوگیری از شرایط خطرناک مانند فشار بیش از حد و یا کمبود آب ضروری هستند.
 
4. مشعل 
   - وظیفه احتراق سوخت و تولید حرارت را دارد. مشعل‌ها می‌توانند از نوع گازی، دیزلی یا دوگانه‌سوز باشند.
 
5. شیرهای ایمنی
   - برای جلوگیری از فشار بیش از حد و جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند انفجار دیگ در اثر فشار زیاد استفاده می‌شوند.
 
6. سیستم‌های تصفیه آب 
   - به منظور حذف ناخالصی‌ها از آب ورودی به دیگ بخار، از سیستم‌های تصفیه استفاده می‌شود. این کار برای جلوگیری از ایجاد رسوب در لوله‌ها و آسیب به اجزای دیگ ضروری است.
 
7. درپوش‌ها و درب‌ها 
   - برای دسترسی به داخل دیگ بخار جهت تعمیرات و نظافت استفاده می‌شوند.
 
کاربردهای دیگ بخار 
 
دیگ‌های بخار به دلیل طراحی ساده و مؤثر خود در بسیاری از صنایع به کار می‌روند. برخی از کاربردهای رایج این دیگ‌ها عبارتند از:
 
1. نیروگاه‌ها و تولید برق
   - در نیروگاه‌های حرارتی برای تولید بخار و تبدیل آن به انرژی مکانیکی استفاده می‌شود.
 
2. صنعت غذا و نوشیدنی
   - برای تأمین بخار مورد نیاز در فرآیندهای تولید، استریل کردن و پخت مواد غذایی.
 
3. صنعت داروسازی
   - در فرآیند استریل کردن تجهیزات و مواد خام دارویی از بخار استفاده می‌شود.
 
4. صنایع شیمیایی و پتروشیمی
   - برای تأمین حرارت و انرژی در فرآیندهای شیمیایی.
 
5. گرمایش ساختمان‌ها
   - برای سیستم‌های گرمایش مرکزی در ساختمان‌ها و هتل‌ها.
 
6. صنعت نساجی
   - برای فرآیندهای بخاردهی و رنگرزی در صنعت نساجی و پارچه‌بافی.
 
مزایا:
1. سادگی طراحی و نگهداری
   - دیگ بخار فایر تیوب طراحی ساده‌ای دارد و نگهداری آن نسبت به سایر انواع دیگ‌های بخار کمتر پیچیده است.
 
2. کارایی بالا 
   - این نوع دیگ‌ها به دلیل ساختار ساده و مؤثرشان می‌توانند بخار با دمای بالا و فشار مناسب تولید کنند.
 
3. قیمت مناسب 
   - دیگ‌های بخار فایر تیوب معمولاً نسبت به دیگ‌های واتر تیوب یا سایر انواع دیگ‌های بخار ارزان‌تر هستند و مقرون به صرفه‌تر به نظر می‌رسند.
 
4. انعطاف‌پذیری در سوخت‌سوزی
   - این دیگ‌ها می‌توانند با انواع مختلف سوخت مانند گاز، گازوئیل یا زغال‌سنگ کار کنند.
 
5. سرعت بالای تولید بخار 
   - دیگ‌های فایر تیوب می‌توانند بخار را در مدت زمان نسبتاً کوتاهی تولید کنند.
 
 
تمامی دیگ های بخار تولید شده باید زیر نظر اداره بازرسی و استاندارد ایران باشند
 
دیگ بخار به دلیل طراحی ساده، قابلیت اعتماد بالا، هزینه نگهداری پایین و کاربردهای گسترده در صنایع مختلف از اهمیت زیادی برخوردار است. این نوع دیگ بخار برای مصارف با فشار و ظرفیت متوسط مناسب است و می‌تواند به طور مؤثری در صنایع تولید انرژی، شیمیایی، غذایی، دارویی و سایر بخش‌ها استفاده شود. البته محدودیت‌هایی در زمینه فشار و ظرفیت دارند که در موارد خاص باید از دیگ‌های دیگر استفاده شود.
 
با رعایت استانداردهای طراحی و نگهداری، می‌توان به بهره‌برداری بهینه و ایمن از این دیگ‌ها دست یافت.